Jak podważyć zasiedzenie? Przewodnik krok po kroku

Jak podważyć zasiedzenie?

Aby skutecznie zapobiec zasiedzeniu nieruchomości, konieczne jest wykazanie, że nie zostały spełnione wszystkie prawne wymogi. Najważniejsze jest obalenie twierdzenia, że osoba starająca się o zasiedzenie faktycznie władała nieruchomością jak właściciel. Istotne jest również zakwestionowanie nieprzerwanego charakteru tego posiadania oraz upływu czasu wymaganego do zasiedzenia – odpowiednio 20 lat w przypadku dobrej wiary lub 30 lat, gdy mamy do czynienia ze złą wiarą. Jak to osiągnąć? Przede wszystkim należy zebrać solidne dowody. Te dowody powinny jasno pokazywać, że osoba roszcząca sobie prawo do nieruchomości nie sprawowała nad nią kontroli typowej dla właściciela, lecz była jedynie posiadaczem zależnym, na przykład na podstawie umowy najmu lub innej umowy o charakterze obligacyjnym. Można także dowieść, że posiadanie nie było ciągłe. Właściciel, chcąc przerwać bieg zasiedzenia, musi podjąć konkretne kroki prawne. Najskuteczniejszym rozwiązaniem jest wniesienie do sądu pozwu o:

• wydanie nieruchomości (powództwo windykacyjne),
• zaniechanie naruszeń (powództwo negatoryjne).

Warto również sprawdzić, czy w danym przypadku nie występują okoliczności, które w ogóle wyłączają możliwość zasiedzenia. Dotyczy to na przykład nieruchomości publicznych lub takich, którymi obrót jest niemożliwy na mocy prawa. Skuteczna obrona przed zasiedzeniem wymaga dokładnej analizy zarówno stanu faktycznego, jak i prawnego. Należy zgromadzić i przedstawić przekonujące argumenty oraz dowody, które podważą roszczenie o zasiedzenie.

Jakie są przepisy prawa dotyczące zasiedzenia?

Regulacje dotyczące zasiedzenia zawarte są w Kodeksie cywilnym, a dokładniej w przepisach dotyczących nabywania własności. Odnoszą się one zarówno do nieruchomości (art. 172-176 k.c.), jak i rzeczy ruchomych (art. 174 k.c.) i precyzują warunki, które trzeba spełnić, aby nabyć prawo własności w drodze zasiedzenia.

Kluczowy jest okres posiadania. W przypadku posiadania nieruchomości w dobrej wierze, wymagane jest 20 lat nieprzerwanego posiadania. Jeśli jednak posiadacz jest w złej wierze, ten okres wydłuża się do 30 lat. Co więcej, posiadanie musi mieć charakter samoistny, co oznacza, że osoba ta włada rzeczą jak właściciel.

Kodeks cywilny reguluje także sytuacje przerywające bieg zasiedzenia, zasady dziedziczenia praw z niego wynikających oraz procedury postępowania sądowego w sprawach o zasiedzenie. Interpretacją tych przepisów zajmuje się Sąd Najwyższy, który ustala wytyczne dla sądów powszechnych w zakresie stosowania prawa w tego typu sprawach. Dotyczy to również specyficznych kwestii związanych z nieruchomościami należącymi do Skarbu Państwa, uregulowanych w odrębnej uchwale.

Jakie są warunki zasiedzenia?

Aby w ogóle rozważać zasiedzenie, trzeba spełnić kilka warunków jednocześnie. Przede wszystkim, wymagane jest posiadanie samoistne. Inaczej mówiąc, osoba musi sprawować kontrolę nad daną rzeczą, na przykład nieruchomością, zachowując się jak jej właściciel. Daje temu wyraz poprzez podejmowanie decyzji dotyczących tej rzeczy i traktowanie jej z należną pieczą.

Istotny jest również czas, a konkretnie jego upływ. Okres potrzebny do nabycia prawa własności przez zasiedzenie jest uzależniony od dobrej lub złej wiary posiadacza oraz od rodzaju samej rzeczy. W przypadku nieruchomości, zasiedzenie w dobrej wierze następuje po 20 latach, natomiast w złej wierze termin ten wydłuża się do 30 lat. Jeśli chodzi o rzeczy ruchome, termin jest znacznie krótszy i wynosi 3 lata, ale tutaj kluczowa jest dobra wiara posiadacza.

Równie ważna jest ciągłość posiadania, co oznacza nieprzerwane sprawowanie władzy nad rzeczą. Jakiekolwiek przerwy mogą negatywnie wpłynąć na proces zasiedzenia. Ostatnim, ale nie mniej ważnym warunkiem, jest brak wyłączeń. Należy pamiętać, że istnieją przepisy, które wyłączają możliwość zasiedzenia w konkretnych przypadkach. Przykładowo, nieruchomości należące do Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego zazwyczaj nie podlegają zasiedzeniu.

Co musisz wiedzieć o przedmiocie zasiedzenia?

Co warto wiedzieć o zasiedzeniu? Proces ten odnosi się do różnorodnych dóbr, obejmując zarówno nieruchomości, takie jak domy czy działki, jak i rzeczy ruchome, na przykład samochody. Należy jednak pamiętać, że nie każdą rzecz można nabyć w ten sposób. Istotnym kryterium jest możliwość prawnego obrotu danym dobrem. Zatem, czy konkretny przedmiot kwalifikuje się do zasiedzenia? Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, czy podlega on swobodnemu handlowi. Dopiero po ustaleniu tej kwestii, można przystąpić do oceny spełnienia pozostałych warunków zasiedzenia, takich jak posiadanie samoistne oraz upływ wymaganego okresu czasu. Krótko mówiąc, w pierwszej kolejności weryfikujemy legalność obrotu, a następnie pozostałe aspekty formalne.

Kiedy zasiedzenie jest niemożliwe?

Zasiedzenie to nie zawsze prosta droga do nabycia własności. Istnieją okoliczności, w których ta możliwość jest po prostu niedostępna. Kiedy zatem zasiedzenie nie wchodzi w grę? Przede wszystkim, jeśli nie spełniono wszystkich niezbędnych warunków.

Kluczowe jest posiadanie samoistne – czyli władanie rzeczą z intencją traktowania jej jak własna. Jeśli dana osoba nie czuje się właścicielem, zasiedzenie po prostu nie jest możliwe. Kolejnym istotnym elementem jest czas. Zasiedzenie wymaga upływu określonego okresu, który zależy od dobrej lub złej wiary posiadacza. W przypadku dobrej wiary (przekonania o posiadaniu prawa do rzeczy) jest to 20 lat. Gdy posiadacz jest w złej wierze, ten czas wydłuża się aż do 30 lat.

Ponadto, przerwanie ciągłości posiadania uniemożliwia zasiedzenie. Posiadanie musi trwać nieprzerwanie przez cały wymagany okres. Warto pamiętać, że niektóre nieruchomości są całkowicie wyłączone z możliwości zasiedzenia. Do tej kategorii należą:

• drogi publiczne,
• grunty pokryte wodami publicznymi,
• lotniska o znaczeniu międzynarodowym,
• nieruchomości kluczowe dla obronności kraju,
• cmentarze.

Co ważne, nie można zasiedzieć nieruchomości, którą posiadamy na podstawie umowy najmu, dzierżawy czy użyczenia – w takich przypadkach mówimy o posiadaniu zależnym. Jednakże, gdy posiadanie zależne przekształci się w samoistne, a intencja zmiany zostanie wyraźnie zakomunikowana, sytuacja może ulec zmianie i bieg zasiedzenia może się rozpocząć.

Kiedy następuje bieg zasiedzenia?

Bieg zasiedzenia rozpoczyna się w momencie objęcia czegoś w posiadanie samoistne – ten dzień staje się punktem wyjścia do odliczania czasu, po którym istnieje szansa stania się pełnoprawnym właścicielem. Najważniejsze jest to, jaki charakter ma posiadanie: musi być ono nie tylko samoistne, ale i nieprzerwane.

Przykładowo, w przypadku posiadania nieruchomości, działając w dobrej wierze, proces zasiedzenia formalnie rozpoczyna się w dniu objęcia i trwa 20 lat. Natomiast, gdy działania cechuje zła wiara, ten okres wydłuża się do 30 lat.

Istotne jest, że bieg zasiedzenia może ulec przerwaniu. Taka sytuacja ma miejsce, gdy prawowity właściciel wniesie powództwo o odzyskanie własności. Wówczas, po usunięciu przeszkody, termin zasiedzenia zaczyna być liczony od nowa.

A co z rzeczami ruchomymi? Będąc samoistnym posiadaczem rzeczy ruchomej w dobrej wierze, zasiedzenie następuje po upływie 3 lat.

Czy bieg zasiedzenia można przerwać?

Tak, bieg zasiedzenia może zostać przerwany. Co to właściwie oznacza? Dotychczasowy okres posiadania przestaje być brany pod uwagę, a po ustąpieniu przyczyny, termin zasiedzenia rozpoczyna się od początku. Dzieje się tak, gdy właściciel podejmie określone kroki prawne, mające na celu odzyskanie władztwa nad rzeczą lub ochronę przysługującego mu prawa własności. Zgodnie z art. 123 Kodeksu cywilnego, pewne działania podjęte przed sądem skutkują przerwaniem biegu terminu zasiedzenia. Innymi słowy, wystąpienie przez właściciela na drogę sądową w celu dochodzenia swoich praw automatycznie go przerywa. Przykładowo, wniesienie sprawy do sądu, której celem jest odzyskanie nieruchomości, powoduje zatrzymanie biegu zasiedzenia.

Konkretnie, jakie działania wywołują taki skutek? Można wymienić tutaj:

• wniesienie powództwa windykacyjnego, czyli pozwu o wydanie nieruchomości,
• wniesienie powództwa o ustalenie prawa własności – konieczność urzędowego potwierdzenia przysługującego prawa,
• zawezwanie do próby ugodowej, stanowiące próbę polubownego zakończenia sporu przed mediatorem lub sądem,
• złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji.

Dodatkowo, w sprawach dotyczących dziedziczenia, wniosek o dział spadku również powoduje przerwanie biegu zasiedzenia. Zatem, aktywna postawa właściciela przed sądem, zmierzająca do ochrony jego majątku, efektywnie zatrzymuje proces zasiedzenia.

Na czym polega dobra i zła wiara w kontekście zasiedzenia?

Czym właściwie jest dobra i zła wiara w kontekście zasiedzenia? Dobra wiara to nic innego jak przekonanie osoby posiadającej daną rzecz, wynikające z konkretnych okoliczności, że to on, a nie kto inny, jest jej prawowitym właścicielem. Mówiąc prościej, ktoś w sposób błędny, ale usprawiedliwiony, uważa się za właściciela i nawet przy dołożeniu należytej staranności nie jest w stanie stwierdzić, że jest inaczej. Dobrym przykładem jest sytuacja, w której ktoś kupuje nieruchomość na podstawie umowy, która okazuje się nieważna z przyczyn, których nie mógł wcześniej przewidzieć.

Zła wiara natomiast pojawia się wtedy, gdy posiadacz wie, albo powinien wiedzieć, że właścicielem nie jest. Oznacza to, że gdyby zachował należytą ostrożność, mógłby z łatwością odkryć, że nie przysługuje mu prawo własności do danej rzeczy. Przykładem może być sytuacja, w której ktoś wchodzi w posiadanie nieruchomości, mając świadomość, że umowa kupna-sprzedaży jest wadliwa, albo ignoruje wyraźne sygnały wskazujące na brak uprawnień.

Rozróżnienie między dobrą a złą wiarą ma kluczowe znaczenie, ponieważ bezpośrednio wpływa na okres, po którym następuje zasiedzenie. Jeżeli posiadacz działa w dobrej wierze, zasiedzenie następuje po 20 latach. W przypadku złej wiary, ten czas wydłuża się aż do 30 lat. Co istotne, prawo zakłada domniemanie dobrej wiary. Oznacza to, że osoba, która podważa fakt zasiedzenia, musi udowodnić, że posiadacz działał w złej wierze.

Jakie dowody są skuteczne w sprawach o zasiedzenie?

W sprawach dotyczących zasiedzenia, zgromadzenie solidnych dowodów jest absolutnie niezbędne dla sukcesu. Dowody te powinny jednoznacznie potwierdzać:

• fakt samoistnego posiadania nieruchomości,
• jego nieprzerwany charakter,
• w niektórych przypadkach, także dobrą wiarę osoby ubiegającej się o zasiedzenie.

Zeznania świadków odgrywają tu niezwykle istotną rolę. Mogą one rzucić światło na to, w jaki sposób osoba starająca się o nabycie własności przez zasiedzenie traktowała daną nieruchomość – czy postrzegała siebie jako jej właściciela i z należytą starannością o nią dbała. Równie ważne są dokumenty. Akty notarialne, umowy kupna-sprzedaży czy darowizny mogą stanowić solidne potwierdzenie transakcji związanych z daną nieruchomością. Z kolei wypisy z rejestru gruntów pomagają w ustaleniu, kto figurował jako właściciel w konkretnych okresach czasu. Dodatkowo, decyzje administracyjne, takie jak te dotyczące podatku od nieruchomości, a także rachunki za media czy faktury za przeprowadzone remonty, stanowią dowód ponoszonych kosztów utrzymania. Wszystkie te dowody, zebrane razem, pozwalają ocenić charakter posiadania – czy dana osoba sprawowała władzę nad nieruchomością jak jej właściciel, czy też dysponowała nią na podstawie innego tytułu prawnego. W przypadku zasiedzenia gruntu, istotny jest również sposób jego użytkowania. Na przykład, czy działka była uprawiana w sposób typowy dla właściciela?

Podsumowując, w sprawach o zasiedzenie liczą się przede wszystkim udokumentowane fakty.

Jakie są argumenty do podważenia prawa do zasiedzenia?

Argumentacja przeciwko zasiedzeniu koncentruje się na udowodnieniu, że Kodeks cywilny nie został spełniony pod względem warunków koniecznych do nabycia nieruchomości w ten sposób. Najczęściej kwestionowane są:

• brak posiadania samoistnego,
• niewystarczający czas posiadania,
• przerwanie jego biegu,
• zła wiara posiadacza,
• niedozwolony przedmiot zasiedzenia,
• brak ciągłości posiadania,
• nieprawidłowości w samym postępowaniu sądowym.

Kluczowe jest wykazanie, że osoba ubiegająca się o zasiedzenie nie traktowała nieruchomości jak właściciel, lecz raczej jako najemca lub dzierżawca. Dowodem na to mogą być istniejące umowy najmu lub dzierżawy. Co więcej, aby zasiedzenie było możliwe, konieczne jest nieprzerwane posiadanie przez 20 lat (w dobrej wierze) lub 30 lat (w złej wierze). Krótszy okres lub jakiekolwiek przerwy w posiadaniu, na przykład z powodu wcześniejszych kroków prawnych ze strony właściciela, stanowią mocny argument przeciwko zasiedzeniu. Przerwanie biegu zasiedzenia przez działania prawne właściciela, takie jak pozew o wydanie nieruchomości, ma zasadnicze znaczenie. Dodatkowo, jeśli posiadacz był świadomy braku prawa własności (lub powinien był o tym wiedzieć), mówimy o złej wierze, co automatycznie wydłuża wymagany okres zasiedzenia do 30 lat. Należy pamiętać, że nie każda nieruchomość nadaje się do zasiedzenia – przykładem są drogi publiczne. Utrata ciągłości posiadania, na przykład w wyniku prób odzyskania nieruchomości przez właściciela, również może skutecznie uniemożliwić zasiedzenie. Ponadto, nawet błędy proceduralne w samym postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia, takie jak brak powiadomienia wszystkich zainteresowanych stron, mogą stanowić podstawę do jego podważenia. Wreszcie, wady prawne oświadczenia woli zawartego w akcie notarialnym, na podstawie którego doszło do zasiedzenia, mogą podważyć domniemanie dobrej wiary zasiedziałego. Skuteczność tych argumentów jest zależna od konkretnej sytuacji i przedstawionych dowodów. Dlatego też, zebranie solidnej dokumentacji oraz wiarygodnych zeznań świadków, które potwierdzają niespełnienie warunków koniecznych do zasiedzenia, okazuje się elementem decydującym o powodzeniu strategii obrony własności.

Jakie dokumenty są potrzebne do podważenia zasiedzenia?

Skuteczne zakwestionowanie zasiedzenia wymaga zgromadzenia przekonujących dowodów, które podważą jego przesłanki lub potwierdzą działania prawowitego właściciela mające na celu odzyskanie kontroli nad swoją własnością. Jakie dokumenty mogą okazać się w tym pomocne?

• Odpisy z ksiąg wieczystych, zarówno aktualne, jak i archiwalne – pozwalają one na prześledzenie historii własności nieruchomości i wykrycie ewentualnych nieprawidłowości w zapisach,
• Akty notarialne (np. umowy kupna-sprzedaży lub darowizny) – stanowią niepodważalny dowód prawa własności, który może skutecznie obalić roszczenia osoby ubiegającej się o zasiedzenie,
• Umowy najmu lub dzierżawy – udowadniają, że dana osoba posiadała nieruchomość na podstawie stosunku umownego, a nie jako właściciel, co automatycznie wyklucza możliwość zasiedzenia,
• Decyzje administracyjne dotyczące nieruchomości (takie jak pozwolenia na budowę czy decyzje podatkowe) – wskazują, kto był traktowany jako właściciel przez organy administracji publicznej,
• Potwierdzenia opłacania rachunków i podatków przez właściciela (np. przelewy bankowe lub zaświadczenia z urzędu gminy) – jednoznacznie świadczą o dbałości o nieruchomość i wykonywaniu obowiązków właścicielskich,
• Korespondencja między właścicielem a posiadaczem (w tym wezwania do zapłaty czy żądania opuszczenia nieruchomości) – mogą wskazywać na brak samoistnego posiadania lub przerwanie biegu zasiedzenia,
• Dokumentacja z postępowań sądowych i administracyjnych (na przykład odpisy pozwów, wyroków czy decyzji o eksmisji) – stanowią dowód, że właściciel aktywnie bronił swojego prawa własności,
• Zeznania świadków – mogą potwierdzić, kto faktycznie zarządzał nieruchomością i jak z niej korzystał; ich relacje pozwalają ocenić charakter posiadania.

Zgromadzone dowody powinny jednoznacznie wykazywać, że dana osoba nie traktowała nieruchomości jak swojej własności, czyli brak animus rem sibi habendi, a posiadanie nie było samoistne, ciągłe i nieprzerwane. Mogą także ujawnić, że właściciel podejmował kroki w celu odzyskania nieruchomości, co przerywa bieg zasiedzenia.

Jak złożyć wniosek do sądu o podważenie zasiedzenia?

W sytuacji, gdy ktoś ubiega się o zasiedzenie nieruchomości, możesz złożyć wniosek o podważenie jego roszczeń. Taki dokument kierujesz do odpowiedniego sądu rejonowego, właściwego dla lokalizacji danej działki czy budynku. W piśmie tym musisz przekonująco i konkretnie przedstawić argumenty oraz dowody, które uniemożliwiają zasiedzenie.

Co konkretnie możesz podważyć?

• brak samoistnego posiadania przez osobę, która rości sobie prawa do nieruchomości,
• okres posiadania był zbyt krótki,
• osoba ta działała w złej wierze.

Innymi słowy, twoim celem jest udowodnienie, że nie zostały spełnione wymagane przesłanki do zasiedzenia. Oprócz mocnych argumentów potrzebujesz również solidnej dokumentacji. Powinny znaleźć się w niej:

• odpisy z ksiąg wieczystych,
• akty notarialne,
• wszelkiego rodzaju umowy,
• decyzje administracyjne dotyczące nieruchomości,
• zeznania świadków, które potwierdzą twoją wersję wydarzeń.

Pamiętaj również o uiszczeniu stosownej opłaty sądowej. Sprawy o zasiedzenie potrafią być złożone i zawiłe. Rozważ skorzystanie z fachowej pomocy adwokata lub radcy prawnego. Profesjonalny pełnomocnik nie tylko przygotuje pismo procesowe, ale również dopilnuje, by miało ono właściwą formę i zawierało wszystkie niezbędne elementy.

Jakie są skutki podważenia zasiedzenia?

Konsekwencją skutecznego zakwestionowania zasiedzenia jest przede wszystkim brak nabycia prawa własności przez osobę, która o to zabiegała. Dotychczasowy właściciel zachowuje swoje prawo, a posiadacz nie staje się właścicielem nieruchomości bądź rzeczy. W efekcie podważenia zasiedzenia przywracany jest stan prawny sprzed rozpoczęcia biegu tego procesu. Innymi słowy, pierwotny właściciel odzyskuje pełną kontrolę nad swoim majątkiem.

Osoba, której próba zasiedzenia zakończyła się niepowodzeniem, może zostać zobligowana do zwrotu nieruchomości oraz do uiszczenia opłaty za bezumowne korzystanie z niej. Wysokość tej opłaty kalkulowana jest w oparciu o aktualne stawki rynkowe za wynajem porównywalnych nieruchomości.

Ponadto, podważenie zasiedzenia ma również implikacje podatkowe. Osoba błędnie przekonana o swoim prawie własności może zostać obciążona obowiązkiem uregulowania zaległego podatku od nieruchomości za okres, w którym ją posiadała. W związku z tym, decyzje administracyjne dotyczące podatków mogą ulec zmianie, aby odzwierciedlały rzeczywisty stan prawny.

Dodatkowo, podważenie zasiedzenia ma wpływ na ewentualne zmiany w nieruchomości, dokonane przez posiadacza. Jeśli poniósł on nakłady finansowe na nieruchomość, np. w postaci budowy lub remontu, kwestie rozliczeń z właścicielem regulują przepisy dotyczące roszczeń posiadacza o zwrot poniesionych kosztów. Właściciel ma prawo zażądać przywrócenia nieruchomości do stanu pierwotnego, ale może również zdecydować się na zatrzymanie ulepszeń, kompensując posiadaczowi ich wartość.

Czy spadkobiercy mogą podważyć zasiedzenie?

Tak, spadkobiercy dysponują prawnymi narzędziami do ochrony majątku pozostawionego przez zmarłego. Jako jego legalni następcy, dziedziczą oni nie tylko prawa, ale i obowiązki, w tym te związane z własnością. Daje im to możliwość podjęcia kroków prawnych, które zmarły mógłby przedsięwziąć za życia. Przykładowo, mogą oni przerwać bieg zasiedzenia lub podważyć jego zasadność, powołując się na argumenty, które sam spadkodawca by wykorzystał.

Mogą argumentować, że nie zostały spełnione wymagane warunki zasiedzenia, lub że posiadacz działał w złej wierze. Co więcej, spadkobiercy mają możliwość samodzielnego gromadzenia dowodów i występowania przed sądem. Samo złożenie wniosku o dział spadku również może skutkować zatrzymaniem procesu zasiedzenia. Z tego powodu tak istotne jest, aby spadkobiercy działali niezwłocznie – im szybsza reakcja, tym większa szansa na skuteczne zapobieżenie zasiedzeniu.

Warto pamiętać, że śmierć spadkodawcy nie powoduje automatycznego zatrzymania biegu zasiedzenia. Jednakże, zgodnie z przepisami prawa spadkowego, spadkobiercy mają pełne prawo doliczyć czas posiadania przez spadkodawcę do własnego okresu posiadania. Istotnym krokiem jest także złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, co jest szczególnie ważne w kontekście zasiedzenia nieruchomości wchodzącej w skład masy spadkowej.

Kto powinien reprezentować Cię w sprawie o podważenie zasiedzenia?

W sprawach dotyczących podważenia zasiedzenia, nieoceniona okazuje się pomoc doświadczonego adwokata lub radcy prawnego, specjalizującego się w prawie nieruchomości. Tego rodzaju postępowania, ze względu na swoją zawiłość, wymagają bowiem solidnej wiedzy z zakresu prawa cywilnego. Profesjonalny pełnomocnik zapewni kompleksowe wsparcie na każdym etapie:

• wnikliwa analiza stanu faktycznego i prawnego,
• pomoc w opracowaniu skutecznej strategii procesowej,
• reprezentacja przed sądem.

Prawnik pomoże również w:

• zgromadzeniu i ocenie niezbędnych dowodów,
• sporządzeniu pism procesowych,
• przekonującym przedstawieniu argumentacji prawnej.

Dzięki doświadczeniu i znajomości przepisów dotyczących zasiedzenia – które są dość skomplikowane i wymagają udowodnienia konkretnych faktów – oraz aktualnego orzecznictwa sądów, Twoje szanse na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy znacząco wzrosną. Inwestycja w fachową pomoc prawną w tego typu sprawach jest więc często kluczowa.